Снегіры сінічкі сыплю вам

Для детей от 5 до 7 лет (по выбору родителей)
Белорусские народные сказки. «Пра Быка i яго сяброў», «Жаронцы», «Лёгкi хлеб» (апр. А. Якімовіча), «Лiсiца-хiтрыца» (апр. А. Якімовіча) и др.

Русские народные сказки. «Крылатый, Мохнатый да Масленый» (обр. И. Карнауховой); «Царевна-лягушка», «Морозко» (обр. М.Булатова); «По щучьему веленью», «Хаврошечка» (обр. А.Толстого) и др.

Сказки народов мира. «У Солнышка в гостях» (словацк., пер. и обр. С.Могилевской и Л.Зориной); «Кукушка» (ненецк., обр. и пер. К.Шаврова) и др.

Литературные сказки русских писателей. А.Пушкин: «Сказка о рыбаке и рыбке», «Сказка о царе Салтане, о сыне его, славном и могучем богатыре князе Гвидоне Салтановиче, и о прекрасной царевне Лебеди» (отрывок); П.Ершов «Конек-Горбунок» (отрывок); В.Одоевский «Мороз Иванович»; В.Гаршин «Лягушка-путешественница»; С.Маршак «Двенадцать месяцев»; К.Чуковский «Доктор Айболит» и др.

Литературные сказки зарубежных писателей. Г-Х.Андерсен: «Дюймовочка» (пер. с дат. А.Ганзен, пересказ Т. Габбе), «Принцесса на горошине» (пер. с дат. А.Ганзен), «Снежная королева» (пер. с дат. А.Ганзен); А.Милн «Винни-Пух и все-все-все» (пер. с англ. Б.Заходера); Дж.Родари «Приключения Чиполлино» (пер. с итал. З.Потаповой под ред. С.Маршака); Ш.Перро «Золушка» (пересказ Т. Габбе) и др.

Произведения белорусских поэтов. Р.Барадулiн «Загадкi на градках»; В.Вiтка «Вавёрчына гора» (казка); Я.Колас «Першы гром» (урывак); Я.Купала «Бай»; С.Шушкевiч «Пракалоў камарык ножку» и др.

Произведения русских поэтов. С.Есенин: «Береза», «Черемуха»; С.Михалков «А что у вас?»; С.Маршак: «Вот какой рассеянный», «Веселое путешествие от «А» до «Я» и др.

Басни. И.Крылов: «Стрекоза и муравей», «Ворона и лисица».

Произведения белорусских писателей. Цётка «Журавель i чапля»; А.Дудараў «Сiнявочка» и др.

Произведения русских писателей. Л.Толстой «Пожарные собаки»; В.Бианки «Как Муравьишка домой спешил»; В.Осеева «Волшебное слово», Е.Чарушин: «Хитрая мама»,  «Медвежонок».
Произведения зарубежных писателей. А.Линдгрен «Малыш и Карлсон, который живет на крыше» (отрывок) (пер. со швед. Л.Лунгиной).

Стихи для заучивания наизусть в старшей группе

                           Уладзімір Карызна

                                Клубніцы

                        Клубніцы паспелі

                        На цёплай градзе,

                        І пах вельмі смачны

                        Ад ягад ідзе.

                                    — Бабуля,

                                                                          Ад працы не буду ўцякаць

                                                                          Дазволь мне

                                                                          Хоць жменьку

                                                                          Тых ягад нарваць.

Лідзія Гардынец

Бабка сеяла расаду

У гародзе каля саду

Бабка сеяла расаду.

А каточак — на граду:

— Можа мышку тут знайду

Ці спалохаю крата?

Градку грэбаць — любата!

               Бабка ахнула: — Гультай,

               У гумне мышэй шукай!

               Атрымаешь па хвасце.

               Тут расада хай расце!

Генадзь Аўласенка

Пралеска

Па лясах, пералесках

Расквітнелі пралескі.

А вакол яшчэ сцюжа,

Лёд блішчыць каля лужын.

Елкі шніз пазіраюць,

Сосны ў елак пытаюць,

Калі ж прыйдзе вясна.

А ўжо ў лесе яна!

С.Шушкевіч

Нашы сябры

Снегіры, сінічкі!

Сыплю вам пшанічкі,

Крупак, крошак хлеба,

Вам жа мала трэба!

Ешце, любыя сябры!

Не ляціце у бары,

А жывіце у двары

Да вясновае пары.

Вось для вас кармушкі,

Птушкі-шчабятушкі,

Нашы весялушкі!

А.Плещеев

Сельская песенка

Травка зеленеет,

Солнышко блестит,

Ласточка с весною

В сени к нам летит.

С нею солнце краше

И весна милей…

Прощебечь с дороги

Нам привет скорей.

Дам тебе я зёрен

А ты песню спой,

Что из стран далёких

Принесла с собой…

Снегу, зімачка, дай!

Дзеці Зіму просяць: “Снегу, зімачка, дай, хай святочным стане край!” Клічуць мноствам галасоў. І зімка, паслухаўшы іх, адгукаецца. А як не адгукнуцца, калі такія шчырыя словы ў вершы, які напісаў паэт.
Зімка, зімачка, зіма!
Нешта снегу ўсё няма,
Снегу дай пушыстага,
Серабрыста-чыстага!
Зімка, зімачка, зіма!
Зразумей ты сама:
Калі снегу няма,
Ты, зіма, — не зіма!
Васіль ЖУКОВІЧ

Дзве цікаўныя сняжынкі
Завіталі да Марынкі.
На каўнерык ёй прыселі,
Спадабацца ёй хацелі.
Не заўважыла Марынка
Дзве цікаўныя сняжынкі.
Тыя паўздыхалі
І ўзялі — расталі.
Алесь БАДАК

Першыя сняжынкі

Першыя сняжынкі — заўсёды цуд. Падхопленыя ветрам, яны кружацца ў дзівосным танцы паасобку ці ўхапіўшыся адна за адну. А пасля трапляюць на нашыя далонькі — і знікаюць-растаюць…
Лётаюць, сыплюцца
Зоркі-сняжынкі —
Белыя, лёгкія,
Быццам пушынкі.
Роўна так сцелюцца
Ў вёсцы і ў полі,
Круцяцца, кружацца
Ціха, паволі.
Дзеткам тут весела,
Хоць і марозна.
Цёпла за гульнямі,
Зімка не грозна.
Шумна забегаем
Тут у дагонкі,
Гулка пакоціцца
Голас наш звонкі.
Жыва праложым тут
Новыя сцежкі,
Дружна наладзім мы
Гульні ў снежкі.
Лётаюць, сыплюцца
Снежныя зоркі…
Будзем на саначках
Ездзіць мы з горкі.
Янка ЖУРБА

За зімовым небам назірай,
Месяца назвы вывучай!
Рана сцямнела, неба засвяцілася зоркамі, а сярод іх — Месяц. У жыцці людзей заўсёды вялікае значэнне мелі месяцовыя квадры. Гэта і вызначыла яго шматлікія назвы. Новы Месяц называлі “маладзіком”, або “новікам”, у першай квадры — “падпоўняй”, поўны — “поўняй”, а Месяц у апошняй квадры — “сходы”, “на сходах”, “ветах”, “гнілец”, “рушэнне”. Два-тры бязмесячныя дні — “на мяжы”, “перамена”, “чарнец”.

Загадкі
Бегла ліска каля лесу блізка —
Ні сцежкі, ні дарожкі,
адны залатыя рожкі.
* * *
З высокай дарогі
Глядзіць бычок крутарогі.
(Месяц.)

Дапаможам паэту

Давайце паспрабуем разам з Алесем Бадаком пісаць верш. Паэт прыдумаў большую частку верша, а вам трэба падабраць словы для завяршэння рыфмаваных радкоў:
Падаў з неба снег уранку
На дарогі і на …
На дамы і на платы,
І на дрэвы, на …
На машыны, на людзей,
На дарослых і …
Так прыгожа стала, светла!
Рада Лена, рада …
Рады Жэнька і Аксанка,
— Пакатаемся на …

Сінічка

Адляцелі птушкі ў вырай,
Доўга будзем іх чакаць,
А сінічка засталася
З намі зімаваць.
Сінічка, сінічка,
Родная сястрычка,
Люба слухаць нам зімой
У садочку голас твой.
Мы паставілі кармушку,
Клічам к цёпламу акну,
Каб сустрэла наша птушка
З песняю вясну.
Адам РУСАК

Дошка аб’яў!
Сядзяць без ежы
ў сцюжу птушкі.
Сябры, зрабіце ім кармушкі.

Сустрэча Новага года

Самае казачнае, самае любімае свята — гэта “свята з ёлачкай”. Усе чакаюць ад яго здзяйснення самых неверагодных жаданняў, клічуць Дзеда Мароза з яго падарункамі. Самі рыхтуюць падарункі, упрыгожваюць свой дом.

Заклічка для птушак
Падтрымайце птушак, яшчэ раз праверце кармушкі ці зрабіце новыя. Каб птушачкі не абмінулі вашы кармушкі, вывучыце заклічку.

Снегіры, сінічкі,
Галубкі, гракі!
Наце вам пшанічкі,
Крупак, крошак хлеба!
Вам жа мала трэба!
Ешце, любыя сябры!
Не хавайцеся ў бары,
А жывіце ў двары
Да вясенняе пары.
Вось для вас кармушкі,
Птушкі-шчабятушкі,
Нашы весялушкі!

Гуканне Дзеда Мароза

Дзе ты, добры Дзед Мароз,
Можа, ў лесе ты замёрз?
Чаму к нам не завітаў,
Мо валёнкі пагубляў?
Ці вавёрка спрытнай лапкай
У цябе схапіла шапку?
Дзе ты, добры Дзед Мароз?
Можа, снег цябе занёс?
Ці кажух свой не знаходзіш,
Ці вакольным шляхам
ходзіш?
Ці лісічка мех праела
І ў мяшэчку апусцела?
Дзе ты, добры Дзед Мароз,
Пакажы нам хоць бы нос!
Уладзімір КАРЫЗНА

Казачныя цуды

У навагоднія дні наша звычайнае жыццё ператвараецца ў казку. І самі мы становімся казачнымі героямі, апранаем карнавальныя касцюмы. Як і Дзед Мароз са Снягурачкай стараемся рабіць цуды. Мы нават пачынаем разумець галасы звяроў і птушак, назіраем за ценямі, зоркамі, чытаем малюнкі на шыбах. Верым, што цуды адбываюцца не толькі ў нашых дамах, але і ў лесе, сярод дрэваў і звяроў.

Дзед-госць

Ходзіць дзед белабароды
Полем, лесам, пералескам,
Засцілае рэчкі лёдам,
Брыльянцістым
снежным блескам.
Сыпле іней на бярозы,
Туліць дрэвы тонкім пухам,
Крые рэчкі, травы, лозы
Белай воўнаю-кажухам…
А ялінка!.. Чаго толькі
На яе няма галінках!
Свецяць зоркі і вясёлкі
У бліскучых павуцінках.
Тут лісічка, зайчык, мышкі,
Рыбкі, буслік даўгавязы.
А як ззяюць на ёй шышкі,
Нібы ў іх гараць алмазы!
Каля ёлкі карагоды,
Песні, гутарка жывая,
А той дзед белабароды
Толькі ў вусы смех пускае.
Дык рассунем кола шырай,
Патанцуем на памосце,
Песняй звонкай, песняй шчырай
Прывітаем дзеда-госця.
Якуб КОЛАС

Нараджэнне немаўляткі

Баю-баю,
Маленькі Ісусе,
Ў Бетлееме і Беларусі.
Андрэй ХАДАНОВІЧ

Лясная сталовая
Цяжка птушкам і звяркам
У зіму суровую.
Я кажу сваім сябрам:
— Зробім ім сталовую!

Хутка з пнёў змялі сняжынкі
I кладзём на іх скарынкі;
Сыплем ягады рабіны,
А яшчэ і журавіны,
Шышачкі яловыя —
Сапраўды сталовая!

П. Прануза.

Снегіры
Як агеньчыкі, ў двары
Скачуць, скачуць снегіры.
Запытала ў брата Таня:
— Можа, снег ад іх растане?

П. Прануза.

Прыляцелі госці
Прыляцелі госці,
Селі на памосце,
Сталі сакатаці,
Просяць есці даці.
Вазьму ў сенцах сіта,
Вынесу ім жыта.
3 рукаўца-мяшэчка
Пачастую грэчкай.
Дам паўрукавіцы
Ярыцы-пшаніцы.
Кіну ўсім патроху
Бобу і гароху.
На закуску жменю
Сыпану ячменю.

В. Вітка.

Зімовая сініца
На месцы не сядзіцца
і ў снег, і ў золкі вецер —
шчаслівая сініца
гайдаецца на вецці.
Ніхто не заспявае
званчэй каля дарогі…
Адзін снягір, бывае,
пасвіствае патрохі
ды дзяцел доўгай дзюбай
б’е так, што шышка трэсне…
Паслухаць яго люба,
ды хіба гэта песня?

М. Дукса.

Верабейка
Верабейка ўвесь дрыжыць:
Як тут жыць? Як пражыць?
Набліжаецца зіма —
Цёплай вопраткі няма.
Чык-чырык! Чык-чырык!
Я ад холаду адвык,
І азяб, і прамок,
Слаба грэе мой пушок.
Вецер. Холад. Дождж імжыць…
Як тут жыць? Як пражыць?
Чык-чырык! Чык-чырык!
Я ад холаду адвык.

С. Шушкевіч.

Пісьмо птушак
Лёг сняжок пушысты,
Белы, як папера,
А на снезе птушкі
Ў каляровым пер’і.
Снегіры, сініцы,
Галкі-забіякі
На паперы гэтай
Пакідаюць знакі.
Цэлую гадзіну
Дзеці прастаялі,
Што гэта за знакі?
Не, не адгадалі.
Падышоў дзядуля,
Акуляры ў рукі:
— Зараз адгадаем,
Дарагія ўнукі.
Гэта пішуць птушкі:
Ў іх няма кармушкі,
Просяць хоць бы трошкі
Зерня, хлебных крошак.

А. Пысін.

Дрозд
—Адкажы, чаму ты, дрозд,
Гэтак здорава падрос?
— Шмат заўсёды ем рабіны.
Ну, а гэта ж вітаміны,

В. Вітка.

Верабей
Холад цісне ўсё мацней,
Стынуць дрэвы ў шэрані.
Прабірае да касцей
Верабейку шэрага.
Скача, скача па двары,
Пырхае, чырыкае.
Гора, што ні гавары,
Гора, дый вялікае.
Абляцеў усё сяло,
Гумны ўсе і сметнікі, —
Ні крупінкай, як назло,
Не разжыўся, бедненькі.
Прахапіўся верабей,
Зірк: ажно за студняю
У кармушцы на вярбе
Снегіры палуднуюць!
Ён туды — чырык, чырык!
Узляцеў на дошчачкі:
— Расступіцеся, сябры,
Дайце мне хоць трошачкі.

Н. Гілевіч.

Мухалоўка
Мухалоў і мухалоўка
ловяць мух і мушак лоўка,
але самі не ядуць —
да гняздзечка іх нясуць.
А ў гняздзечку — пяць галовак.
Гэта дзеткі мухаловак.
Мухалоўкам з імі гора —
незвычайныя абжоры.
Што хвілінна ў бацькі й маткі
просяць есці птушаняткі
і пішчаць, пішчаць што духу:
—Дайце муху! Дайце муху!

А. Вольскі.

Дзяцел
— Ты скажы мне, браце,
што за перастрэлка?
— Гэта доктар-дзяцел
аглядае елку.
Кожную галінку
пільна правярае,
шкодныя лічынкі
пад карой шукае.
Стук пачуўшы ў лесе,
прыгадай з падзякай:
гэта ўмела лечыць
дрэвы доктар-дзяцел.

В. Пчолка.

Нашы сябры
Снегіры, сінічкі,
Сыплю вам пшанічкі,
Крупак, крошак хлеба!
Вам жа мала трэба!
Ешце, любыя сябры,
Не ляціце ў лес, бары,
А жывіце у двары
Да вясенняе пары.
Вось для вас кармушкі,
Птушкі-шчабятушкі,
Нашы весялушкі.

С. Шушкевіч.